Ο ΧΡΗΣΤΟΣ

ΑΞΙΑ

ΓΕΡΟΣ ΤΟΥ ΜΟΡΙΑ

Πέμπτη 18 Οκτωβρίου 2012

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ



Του Βασιλείου Ν. Θεοδώρου, Ψυχολόγου – Ψυχοθεραπευτή Συμπεριφοράς

Σχόλιο
 
Στα σοβαρά: Η αποτελεσματική διαχείριση του στρες είναι βασικός παράγοντας ευζωίας και μακροζωίας.
Στα αστεία: Στις μέρες μας χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια έλεγχου του στρες καθώς ΜΜΕ και πολιτικοί είναι σκόπιμα αγχογόνοι!

Άρθρο

Οι μεταδιδόμενες ασθένειες που οφείλονται σε μολυσματικούς παράγοντες έχουν πάψει στην εποχή μας να αποτελούν το κυριότερο αίτιο θνησιμότητας, λόγω  βελτίωσης της διατροφής, της σωματικής και δημόσιας υγιεινής και της ιατρικής φροντίδας. Ωστόσο τη θέση τους πήραν σταδιακά οι χρονιές ασθένειες, όπως οι καρδιοπάθειες, ο καρκίνος, οι εγκεφαλικές βλάβες, οι ασθένειες των νεφρών, οι αρθρίτιδες, η σκλήρυνση κ.α.

Ψυχολογικοί παράγοντες, όπως το στρες και ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής, διαδραματίζουν μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη των χρόνιων παθήσεων και αποτελούν την κύρια αιτία για τα συχνότερα προβλήματα υγείας. Οι χρόνιες ασθένειες απειλούν τη σωματική ακεραιότητα και την ευζωία,  προκαλούν συναισθηματική καταπόνηση, αλλαγές στην κοινωνική ζωή, υψηλή εξάρτηση από φάρμακα, ενώ τέλος απαιτούν εξειδικευμένο προσωπικό και μηχανήματα για να αντιμετωπιστούν.

Πόσο στενή είναι όμως η σχέση μεταξύ του ψυχολογικού στρες και των σωματικών ασθενειών;

Γενικά, η αίσθηση της ψυχικής αδυναμίας, η μελαγχολία και η κατάθλιψη, η  αντιμετώπιση  δυσάρεστων καταστάσεων, η κοινωνική απομόνωση και οι ανεπαρκείς τρόποι αντιμετώπισης του στρες είναι οι ψυχοκοινωνικοί στρεσσογόνοι παράγοντες που επηρεάζουν συνήθως αρνητικά την υγεία.

Οι ψυχοσωματικές ασθένειες εμφανίζονται όταν η κατάσταση του μυαλού πυροδοτεί μια σωματική βλάβη ή μεσολαβεί για την έλευσή της και οφείλονται σε αδυναμία προσαρμογής στο δυναμισμό, την πολυπλοκότητα και την περιπλοκότητα της καθημερινής ζωής. Πρόκειται λοιπόν για σωματικές ασθένειες με πραγματική οργανική βάση, που οφείλονται εν μέρει σε ψυχολογικούς παράγοντες, ειδικότερα στη συναισθηματική καταπόνηση. Οι πιο συνηθισμένες ψυχοσωματικές ασθένειες είναι η υπέρταση, το έλκος, το άσθμα, οι δερματικές ασθένειες όπως το έκζεμα, οι αλλεργίες, η ημικρανία και οι κεφαλαλγίες τάσης.

Η πρόοδος στους τομείς της ενδοκρινολογίας, φυσιολογίας και ψυχονευροανοσολογίας  συνεισέφερε στην κατανόηση της σχέσης των μηχανισμών εμφάνισης των ψυχοσωματικών ασθενειών με τις αντιδράσεις στο ανεξέλεγκτο στρες.

Σύμφωνα με το ψυχοσωματικό μοντέλο του στρες στο πρώτο πεδίο ανάπτυξης της ασθένειας βρίσκεται ο στρέσσορας – ένα ερέθισμα που εκλαμβάνεται από τον οργανισμό ως επικίνδυνο και απειλητικό και προκαλεί μια αντίδραση προσαρμογής. Παράλληλα η απειλή αναγνωρίζεται και στο γνωστικό επίπεδο του ατόμου (είναι το βήμα που καθορίζει το τι εκλαμβάνει το άτομο ως στρεσσογόνο – δεν αρκεί λοιπόν η ύπαρξη ενός κίνδυνου, αλλά χρειάζεται και η δική μας υποκειμενική ερμηνεία για να αναγνωριστεί ως απειλή). Από αυτή μας την επεξεργασία εξαρτάται ο τρόπος και η ένταση της απάντησης στο στρεσσογόνο ερέθισμα.

Το επόμενο στάδιο είναι η συναισθηματική διέγερση ως απάντηση. Μπορεί να έχει τη μορφή θυμού, έκστασης, φόβου, χαράς, εχθρότητας, εφορίας ή άγχους. Μέσω των μηχανισμών σύνδεσης του εγκέφαλου με το σώμα, η συναισθηματική διέγερση μετατρέπεται σε σωματική. Το τρίτο και τελευταίο στάδιο είναι η ασθένεια. Αν τα σωματικά συμπτώματα της ψυχογενούς διέγερσης επιμένουν χρονικά, τότε η ανισορροπία αυτή μπορεί να επιφέρει βλάβη σε ένα ή περισσότερα οργανικά συστήματα. Το σύστημα στο οποίο σπάει πρώτα  η άμυνα του οργανισμού είναι καταπονημένο και ευάλωτο στην εμφάνιση βλάβης. Αν είναι το ανοσοποιητικό μπορεί να προκληθεί μόλυνση ή καρκίνος, αν είναι το καρδιαγγειακό, τότε μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα στην καρδιά. Αυτονόητα στη συνέχεια, η ίδια η ασθένεια αποτελεί έναν επιπλέον στρεσσογόνο παράγοντα που οδηγεί σε φαύλο κύκλο, κατά τον οποίο το ένα στρεσσογόνο συνδέεται με το επόμενο, εμποδίζοντας τον οργανισμό να επανέλθει στην προηγούμενή του κατάσταση.

Οι ασθένειες προκαλούνται συνήθως από το χρόνιο, συσσωρευτικό και επαναλαμβανόμενο στρες, που δεν επιτρέπει την ανάκαμψη και ανάρρωση του οργανισμού (κυρίως εκεί που υπάρχει ευαλωτότητα, λόγω κληρονομικότητας ή επιδρούν παράγοντες υψηλού κινδύνου) και αυξάνει την πιθανότητα των ψυχοσωματικών νόσων.

Εκτός από το χρόνιο στρες που έχει πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη των ψυχοσωματικών νόσων συμβάλλουν και άλλοι παράγοντες όπως η προσωπικότητα, ο τρόπος ζωής, οι ορμονικές και μεταβολικές λειτουργίες, η κοινωνική υποστήριξη, κ.α. Από τους παραπάνω παράγοντες εν συνόλω εξαρτάται αν η απάντηση σε ένα ερέθισμα (γεγονός) θα είναι το στρες ή η ασθένεια. 

Δημοσιεύτηκε το 2006 στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», στο ένθετο «Ε-Ιατρικά» τ.24, σελ. 18-19.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου