Απόσπασμα από το βιβλίο ''Χαλάνδρι, συνάντηση με το χθες''
του Ανδρέα Καστάνη - Δρ Ιστορίας, Καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας στη ΣΣΕ
'
'Ἀπό τῆς 1ης Μαΐου 1923 θέλει διενεργηθῇ ἡ ὑποχρεωτική ἀνταλλαγή τῶν Τούρκων ὑπηκόων, ἑλληνικοῦ ὀρθόδοξου θρησκεύματος, τῶν ἐγκατεστημένων ἐπί τῶν τουρκικῶν ἐδαφῶν, καί τῶν Ἑλλήνων ὑπηκόων, μουσουλμανικοῦ θρησκεύματος, τῶν ἐγκατεστημένων ἐπί τῶν ἑλληνικῶν ἐδαφῶν''
Συνθήκη της Λωζάνης
Το φθινόπωρο του 1922, μετά την ήττα του Ελληνικού Στρατού στη Μικρά Ασία, ένας μεγάλος αριθμός προσφύγων κατέφθασε στην Ελλάδα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μέχρι τον Δεκέμβριο του 1922, είχαν καταφύγει στην Ελλάδα περί τους 900.000 πρόσφυγες. Η απογραφή του 1928 έδειξε την ύπαρξη 1.221.849 προσφύγων. Τα γυναικόπαιδα υπερτερούσαν στον προσφυγικό πληθυσμό. Μεταξύ των προσφύγων υπήρχαν πολιτιστικές και γλωσσικές ιδιαιτερότητες π.χ. 100.000 από αυτούς ήταν τουρκόφωνοι.
Ο τεράστιος αριθμός των προσφύγων που αναζήτησαν καταφύγιο στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με την οικονομική δυσπραγία της χώρας είχε ως αποτέλεσμα η ελληνική κυβέρνηση να βρεθεί σε αδυναμία να αναλάβει από μόνη της την αποκατάστασή τους. Αρωγός στην προσπάθεια αυτή στάθηκε η Κοινωνία των Εθνών. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1923 υπογράφηκε το Πρωτόκολλο της Γενεύης, με το οποίο δημιουργήθηκε η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ) .
Το 1927, στις τρεις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας (Αθήνα, Πειραιάς και Θεσσαλονίκη) είχε εγκατασταθεί το 60% των αστών προσφύγων. Οι προσφυγικοί συνοικισμοί δημιουργήθηκαν στις παρυφές των μεγάλων πόλεων και σταδιακά συνενώθηκαν σε ένα ενιαίο πολεοδομικό συγκρότημα. Ο γεωγραφικός και κοινωνικός διαχωρισμός αποτυπώθηκε ανάγλυφα στον πολεοδομικό χώρο, αφού συνήθως οι προσφυγικοί συνοικισμοί απείχαν από τα όρια της δομημένης περιοχής από ένα έως τέσσερα χιλιόμετρα. Η κοινωνική αφομοίωση ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς υπήρξε βαθιά αντίθεση μεταξύ των γηγενών και των προσφύγων. Η αντίθεση αυτή εμφανίστηκε σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής .
Στην Αθήνα ήρθαν 125.000 πρόσφυγες, για τη στέγαση των οποίων προέκυψε επιτακτική ανάγκη ανέγερσης συνοικισμών. Η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων κατασκεύασε από τις αρχές του 1924 27.610 κατοικίες και σε 118 συνοικισμούς της χώρας, τα οποία όμως δεν έφταναν για να στεγάσουν όλους τους πρόσφυγες. Οι άστεγοι κατέλαβαν εκτάσεις αυθαίρετα και κατασκεύασαν παραπήγματα, προκειμένου να στεγασθούν. Την ίδια στιγμή οι ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων συνέτασσαν ένα ρυμοτομικό σχέδιο και στη συνέχεια πουλούσαν τη γη ως οικόπεδα .
Το 1926 -1927, στο Χαλάνδρι ιδρύθηκε προσφυγικός συνοικισμός από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και του Πόντου. Μετά από εντολή του Υπουργείου Πρόνοιας, οι πρόσφυγες στεγάσθηκαν προσωρινά σε ξύλινα παραπήγματα, δίπλα στο σιδηροδρομικό σταθμό Αθηνών – Λαυρίου σε οικόπεδα ιδιοκτησίας της Μονής Πεντέλης. Ο πρώτος προσφυγικός συνοικισμός στο Χαλάνδρι κατέλαβε το χώρο μπροστά από το σταθμό και από τις δύο πλευρές του. Κατασκευάσθηκαν επτά σειρές παραπηγμάτων, στα οποία στεγάσθηκαν 140 - 150 οικογένειες.
Οι περισσότεροι ήταν Βουρλιώτες, Φωκιανοί, Σωκιανοί, λίγοι Πόντιοι (από το Μπουλγάρ Μαντέν και 4-5 από διάφορα άλλα μέρη του Πόντου). Αυτός αποτέλεσε τον πρώτο πυρήνα του προσφυγικού συνοικισμού του Χαλανδρίου, στο κέντρο του οποίου κατοικούσαν περίπου 3.000 γηγενείς, που μιλούσαν αρβανίτικα. Ελληνικά δεν ακουγόταν παρά μόνο από τους πρόσφυγες. Οι γυναίκες μέχρι το 1922 δεν μιλούσαν ελληνικά, αλλά κυρίως αρβανίτικα. Αντίθετα οι άνδρες λόγω του συγχρωτισμού τους με άλλους Έλληνες (κυρίως πρόσφυγες) στο χώρο της αγοράς συνεννοούνταν και στις δύο γλώσσες .
Μία μερίδα από αυτούς (60-70 οικογένειες), έκανε ενέργειες και πέτυχε να απαλλοτριωθεί μια μεγάλη έκταση ανάμεσα στο Ψυχικό και το Χολαργό. Στη θέση αυτή οικοδομήθηκε και οργανώθηκε μια συνοικία, που αργότερα ονομάστηκε Νέο Ψυχικό. Το Υπουργείο Πρόνοιας φρόντισε να δοθούν στους πρόσφυγες ακίνητα και οι πρόσφυγες εγκατέλειψαν από τα παραπήγματα και αποκαταστάθηκαν σε σπίτια που έχτισαν.
Μετά από 10 περίπου χρόνια, περί το 1936, άλλες 70-80 οικογένειες αποσπάστηκαν από τις παράγκες του Χαλανδρίου και με ενέργειες του Υπουργείου Πρόνοιας απαλλοτρίωσαν ένα μεγάλο χώρο δίπλα στη λεωφόρο Κηφισίας, κάτω από το Χαλάνδρι, που ονομάζεται ''Τσαναριά''.Εκεί μεταφέρθηκαν άλλες 110 οικογένειες. Ο τόπος αυτός παλαιότερα ονομαζόταν ''Συνοικισμός'', λόγω του γεγονότος ότι εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες. Το 1952 είχαν απομείνει μέσα στην περιοχή του δήμου 91 παραπήγματα . Σύμφωνα με τη μαρτυρία κατοίκου του Χαλανδρίου, προπολεμικά ο συνοικισμός αποκαλούνταν ''Κοκκινιά'' . Σήμερα ο χώρος αυτός ονομάζεται Νέο Χαλάνδρι.
Οι υπόλοιποι, περίπου 40 οικογένειες από τα παραπήγματα παρέμειναν στο ίδιο μέρος, δίπλα στο σταθμό. Ο χώρος ρυμοτομήθηκε. Στο ''Συνοικισμό'' Νέου Χαλανδρίου κατοικούν σήμερα 800-900 περίπου άτομα, όλοι πρόσφυγες. Κατάγονται:
Λίγοι από τα Βουρλά.
10-12 οικογένειες από την Ταρσό και Μερσίνα.
Περί τις 10-12 οικογένειες από το Μέλι.
Από τον Τσεσμέ, 10-12 οικογένειες.
Από το Ακ Νταγ Μαντέν, 10-12 οικογένειες.
Από τα Σώκια, 5-6 οικογένειες.
Ένας από την Κρώμνη (Σαμαναντών).
Ένας από την Όξε της Σαμψούντας και
Ένας από την Τραπεζούντα (Βόρειος Πόντος) .
του Ανδρέα Καστάνη - Δρ Ιστορίας, Καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας στη ΣΣΕ
'
'Ἀπό τῆς 1ης Μαΐου 1923 θέλει διενεργηθῇ ἡ ὑποχρεωτική ἀνταλλαγή τῶν Τούρκων ὑπηκόων, ἑλληνικοῦ ὀρθόδοξου θρησκεύματος, τῶν ἐγκατεστημένων ἐπί τῶν τουρκικῶν ἐδαφῶν, καί τῶν Ἑλλήνων ὑπηκόων, μουσουλμανικοῦ θρησκεύματος, τῶν ἐγκατεστημένων ἐπί τῶν ἑλληνικῶν ἐδαφῶν''
Συνθήκη της Λωζάνης
Το φθινόπωρο του 1922, μετά την ήττα του Ελληνικού Στρατού στη Μικρά Ασία, ένας μεγάλος αριθμός προσφύγων κατέφθασε στην Ελλάδα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μέχρι τον Δεκέμβριο του 1922, είχαν καταφύγει στην Ελλάδα περί τους 900.000 πρόσφυγες. Η απογραφή του 1928 έδειξε την ύπαρξη 1.221.849 προσφύγων. Τα γυναικόπαιδα υπερτερούσαν στον προσφυγικό πληθυσμό. Μεταξύ των προσφύγων υπήρχαν πολιτιστικές και γλωσσικές ιδιαιτερότητες π.χ. 100.000 από αυτούς ήταν τουρκόφωνοι.
Ο τεράστιος αριθμός των προσφύγων που αναζήτησαν καταφύγιο στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με την οικονομική δυσπραγία της χώρας είχε ως αποτέλεσμα η ελληνική κυβέρνηση να βρεθεί σε αδυναμία να αναλάβει από μόνη της την αποκατάστασή τους. Αρωγός στην προσπάθεια αυτή στάθηκε η Κοινωνία των Εθνών. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1923 υπογράφηκε το Πρωτόκολλο της Γενεύης, με το οποίο δημιουργήθηκε η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ) .
Το 1927, στις τρεις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας (Αθήνα, Πειραιάς και Θεσσαλονίκη) είχε εγκατασταθεί το 60% των αστών προσφύγων. Οι προσφυγικοί συνοικισμοί δημιουργήθηκαν στις παρυφές των μεγάλων πόλεων και σταδιακά συνενώθηκαν σε ένα ενιαίο πολεοδομικό συγκρότημα. Ο γεωγραφικός και κοινωνικός διαχωρισμός αποτυπώθηκε ανάγλυφα στον πολεοδομικό χώρο, αφού συνήθως οι προσφυγικοί συνοικισμοί απείχαν από τα όρια της δομημένης περιοχής από ένα έως τέσσερα χιλιόμετρα. Η κοινωνική αφομοίωση ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς υπήρξε βαθιά αντίθεση μεταξύ των γηγενών και των προσφύγων. Η αντίθεση αυτή εμφανίστηκε σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής .
Στην Αθήνα ήρθαν 125.000 πρόσφυγες, για τη στέγαση των οποίων προέκυψε επιτακτική ανάγκη ανέγερσης συνοικισμών. Η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων κατασκεύασε από τις αρχές του 1924 27.610 κατοικίες και σε 118 συνοικισμούς της χώρας, τα οποία όμως δεν έφταναν για να στεγάσουν όλους τους πρόσφυγες. Οι άστεγοι κατέλαβαν εκτάσεις αυθαίρετα και κατασκεύασαν παραπήγματα, προκειμένου να στεγασθούν. Την ίδια στιγμή οι ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων συνέτασσαν ένα ρυμοτομικό σχέδιο και στη συνέχεια πουλούσαν τη γη ως οικόπεδα .
Το 1926 -1927, στο Χαλάνδρι ιδρύθηκε προσφυγικός συνοικισμός από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και του Πόντου. Μετά από εντολή του Υπουργείου Πρόνοιας, οι πρόσφυγες στεγάσθηκαν προσωρινά σε ξύλινα παραπήγματα, δίπλα στο σιδηροδρομικό σταθμό Αθηνών – Λαυρίου σε οικόπεδα ιδιοκτησίας της Μονής Πεντέλης. Ο πρώτος προσφυγικός συνοικισμός στο Χαλάνδρι κατέλαβε το χώρο μπροστά από το σταθμό και από τις δύο πλευρές του. Κατασκευάσθηκαν επτά σειρές παραπηγμάτων, στα οποία στεγάσθηκαν 140 - 150 οικογένειες.
Οι περισσότεροι ήταν Βουρλιώτες, Φωκιανοί, Σωκιανοί, λίγοι Πόντιοι (από το Μπουλγάρ Μαντέν και 4-5 από διάφορα άλλα μέρη του Πόντου). Αυτός αποτέλεσε τον πρώτο πυρήνα του προσφυγικού συνοικισμού του Χαλανδρίου, στο κέντρο του οποίου κατοικούσαν περίπου 3.000 γηγενείς, που μιλούσαν αρβανίτικα. Ελληνικά δεν ακουγόταν παρά μόνο από τους πρόσφυγες. Οι γυναίκες μέχρι το 1922 δεν μιλούσαν ελληνικά, αλλά κυρίως αρβανίτικα. Αντίθετα οι άνδρες λόγω του συγχρωτισμού τους με άλλους Έλληνες (κυρίως πρόσφυγες) στο χώρο της αγοράς συνεννοούνταν και στις δύο γλώσσες .
Μία μερίδα από αυτούς (60-70 οικογένειες), έκανε ενέργειες και πέτυχε να απαλλοτριωθεί μια μεγάλη έκταση ανάμεσα στο Ψυχικό και το Χολαργό. Στη θέση αυτή οικοδομήθηκε και οργανώθηκε μια συνοικία, που αργότερα ονομάστηκε Νέο Ψυχικό. Το Υπουργείο Πρόνοιας φρόντισε να δοθούν στους πρόσφυγες ακίνητα και οι πρόσφυγες εγκατέλειψαν από τα παραπήγματα και αποκαταστάθηκαν σε σπίτια που έχτισαν.
Μετά από 10 περίπου χρόνια, περί το 1936, άλλες 70-80 οικογένειες αποσπάστηκαν από τις παράγκες του Χαλανδρίου και με ενέργειες του Υπουργείου Πρόνοιας απαλλοτρίωσαν ένα μεγάλο χώρο δίπλα στη λεωφόρο Κηφισίας, κάτω από το Χαλάνδρι, που ονομάζεται ''Τσαναριά''.Εκεί μεταφέρθηκαν άλλες 110 οικογένειες. Ο τόπος αυτός παλαιότερα ονομαζόταν ''Συνοικισμός'', λόγω του γεγονότος ότι εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες. Το 1952 είχαν απομείνει μέσα στην περιοχή του δήμου 91 παραπήγματα . Σύμφωνα με τη μαρτυρία κατοίκου του Χαλανδρίου, προπολεμικά ο συνοικισμός αποκαλούνταν ''Κοκκινιά'' . Σήμερα ο χώρος αυτός ονομάζεται Νέο Χαλάνδρι.
Οι υπόλοιποι, περίπου 40 οικογένειες από τα παραπήγματα παρέμειναν στο ίδιο μέρος, δίπλα στο σταθμό. Ο χώρος ρυμοτομήθηκε. Στο ''Συνοικισμό'' Νέου Χαλανδρίου κατοικούν σήμερα 800-900 περίπου άτομα, όλοι πρόσφυγες. Κατάγονται:
Λίγοι από τα Βουρλά.
10-12 οικογένειες από την Ταρσό και Μερσίνα.
Περί τις 10-12 οικογένειες από το Μέλι.
Από τον Τσεσμέ, 10-12 οικογένειες.
Από το Ακ Νταγ Μαντέν, 10-12 οικογένειες.
Από τα Σώκια, 5-6 οικογένειες.
Ένας από την Κρώμνη (Σαμαναντών).
Ένας από την Όξε της Σαμψούντας και
Ένας από την Τραπεζούντα (Βόρειος Πόντος) .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου