Η παγκόσμια οικονομική κρίση φαίνεται πως αντί να διορθώνεται, ολοταχώς επιδεινώνεται. Το κακό είναι ότι δεν φαίνονται σημάδια στον ορίζοντα έστω και μακροπρόθεσμα που να γεννούν κάποια ελπίδα. Τα κράτη είναι υπερχρεωμένα, οι επιχειρήσεις κλείνουν ή απολύουν προσωπικό, η ανεργία φουντώνει, ο υπερδανεισμός είναι κανόνας. Να πέσει χρήμα στην αγορά θα ήταν μια λύση. Αλλά πως όταν τα χρεωμένα κράτη δεν μπορούν να κάνουν γενναίες αυξήσεις μισθών, όταν οι τράπεζες κοψαν ουσιαστικά τα δάνεια χωρίς προϋποθέσεις (εγγυητής ή προσημείωση), όταν οι μεγάλοι επενδυτές την κάνουν ολοταχώς για χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Ασίας; Πώς θα μπορέσει να μειωθεί η ανεργία όταν διαρκώς λαθρομετανάστες πλημμυρίζουν την Ευρώπη;
Πώς φτάσαμε ως εδώ; Πώς καταφέραμε τουλάχιστον στην Ευρώπη να βρισκόμαστε σε τέτοια χάλια; Όταν το 1989 έπεσε το Τείχος του Βερολίνου και το 1992 ιδρύθηκε η ΕΕ με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, υπήρχε τεράστια ευφορία στις αγορές, στους επενδυτές, στους λαούς. Αλλά ας μου επιτρέψετε να κατονομάσω την αρχή όλων των προβλημάτων μας. Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 90 άρχισαν να πέφτουν κατά πολύ τα επιτόκια από τις δυτικές τράπεζες. Αυτό έφερε σαν αποτέλεσμα να είναι ασύμφορο για τον μικρό και μεσαίο καταθέτη να έχει τα χρήματά του στην Τράπεζα. Τα τράβηξε λοιπόν με σκοπό να τα επενδύσει κάπου αλλού και κατά σύμπτωση την ίδια εποχή τα χρηματιστήρια ήταν φουλ ευνοϊκά και με φοβερές επιδόσεις. Ο φίλος μας ο πρώην καταθέτης λοιπόν άρχισε να τζογάρει τα χρήματά του στο χρηματιστήριο, έβλεπε διαρκώς να ανεβαίνει το κασέ του κι έτσι αποφάσισε να τζογάρει και λεφτά της επιχείρησής του. Όλα καλά και δώστου οι κουβέντες για λαϊκό καπιταλισμό, για το χρηματιστήριο που θα μας κάνει όλους πλούσιους. Μέχρι που στις αρχές του 2000 αρχίζει η χρηματιστηριακή κατάρρευση σε πλήθος από χώρες μεταξύ των οποίων και η ημετέρα. Χάνονται λεφτά και όχι μόνο οι άλλοτε καταθέσεις του μικρομεσαίου μας αλλά και μέρος της περιουσίας του.
Εκείνη λοιπόν την εποχή εμφανίζονται στις οθόνες των καναλιών και στα ταμπλόιντ των περιπτέρων οι διαφημίσεις για το πλαστικό χρήμα. Δανειστείτε λοιπόν για να ξεχρεώσετε τις ζημιές που σας έφεραν τα χρηματιστήρια. Πιστωτικές κάρτες, καταναλωτικά δάνεια, στεγαστικά, επιχειρηματικά, διακοποδάνεια, νοσηλειοδάνεια, γαμοδάνεια (δάνεια γάμου). Χωρίς πολλές προϋποθέσεις αρχικά, εύκολα κάποιος μπορούσε να πάρει και στεγαστικό. Και ο κόσμος αγόρασε δάνεια, η ευφορία των αγορών υπήρχε ακόμη και όλοι πίστευαν πως θα τα εξοφλήσουν εύκολα ή δύσκολα. Μετά από ένα, δυο χρόνια άρχισαν τα σφιξίματα, αλλά τότε βγήκαν τα δάνεια δεύτερης γενιάς, Σχεδόν χωρίς καθόλου προϋποθέσεις, τα πήρε ο κόσμος για να ξοφλήσει τα δάνεια πρώτης γενεάς, ενώ πολλοί δανείστηκαν περισσότερο κι από διαφορετικές τράπεζας. Και τότε πάλι την κατάσταση έσωσαν τα δάνεια τρίτης γενιάς, τα λεγόμενα δάνεια-σκουπες (θέλετε να σας μαζέψουμε τις κάρτες και τα δάνεια σας σε ένα δάνειο χαμηλότοκο;).
Κάπου εκεί σκάει το κανόνι των ακίνητων στις ΗΠΑ. Και τότε τα διευθυντήρια των Κεντρικών Τραπεζών και οι μεγάλοι Τραπεζικοί Οίκοι αποφασίζουν ομοφώνα, δεν θα υπάρξουν δάνεια τετάρτης γενιάς, ότι πήρατε πήρατε. Από τις καθόλου προϋποθέσεις για δάνειο φτάνουμε στις σουπερ προϋποθέσεις (ελάχιστος δανεισμός του υποψήφιου δανειολήπτη, εγγυητής ή προσημείωση η και τα δυο, Ε9 ικανοποιητικό, άριστη καταβολή των μέχρι τώρα δόσεων) και λεφτά στο χέρι ελάχιστα. Πολλά δάνεια κόβονται αν και πληρούν τις προϋποθέσεις. Μια αγορά (όχι μόνο η ελληνική) που είχε μάθει να κινείται τραπεζικά (καταναλωτές και επιχειρήσεις) στεγνώνει.
Και το ερώτημα μπορεί να τεθεί ως εξής. Κύριοι γιατί ενώ ξέρατε ότι τα δάνεια που χορηγείτε είναι επισφαλή φτάσατε στο σημείο να τα χορηγείτε πριν χωρίς προϋποθέσεις; Και γιατί τώρα φτάνετε στο άλλο άκρο (παρότι σε Αμερική, Ελλάδα και αλλού πήρατε κρατικές εγγυήσεις) και όχι σε κάποιο ενδιάμεσο νορμάλ στάδιο;
Μας λένε διάφορα οι διεθνείς αναλυτές για να εξηγήσουν τα αίτια της κρίσης, μιας κρίσης που συνέβη σε ευημερούσες οικονομίες με πολλές ασφαλιστικές δικλείδες, Όμως ένας απλός παρατηρητής ίσως και να μπορεί να κάνει μια περίεργη διαπίστωση. Ότι μέσα στη δεκαετία του 2000 το χρήμα σκουπίστηκε υπέρ των μεγάλων δυο φορές. Μια φορά με τα χρηματιστήρια και μια με το πλαστικό χρήμα και τα δάνεια. Πότε ξεκίνησαν όλα αυτά; Όταν μέσα σε πλαίσιο ευφορίας κάποιοι μείωσαν δραματικά τα επιτόκια.
Μα θα πει κανείς δε γίνονται τέτοια πράγματα, απλά η υπερβολική ελευθερία των αγορών μας έφτασε εκεί, αν υπήρχε λίγη κρατική παρέμβαση η έστω κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας από διεθνή επιτελεία ίσως να μη φτάναμε εκεί.
Εμείς ας του δώσουμε δίκιο, ας μην πούμε ότι τα εισοδήματα και οι περιούσιες των λαών σε λιγότερο από μια δεκαετία πέρασαν δυο φορές σε ξένα χέρια στη μεγαλύτερη ανακατανομή εισοδήματος που υπήρξε ποτέ…
Κι ας παρακάμψουμε και μια παλιά ειδησούλα που ξέθαψε χωρίς να το επιδιώκει ο συντάκτης της εν λόγω στήλης πριν λίγες μέρες…
Στο κείμενο-διακηρυξη που έστειλε ο Μπους στο Κογκρέσο, στις 20 Σεπτεμβρίου 2002, με τίτλο « Η Νέα Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας», περιλαμβάνεται το εξής χαιλαιτ: «Η παγκοσμιοποίηση της πλανητικής οικονομίας θα συνεχισθεί με άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ πλουσίων και φτωχών.»
Κώστας Παπαδόπουλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου