ΕΝΑ ΑΡΘΡΟ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΕΙΣ ΑΝ ΕΙΣΑΙ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ ΝΑ ΤΟ ΜΕΛΕΤΗΣΕΙΣ ΑΝ ΠΑΡΙΣΤΑΝΕΙΣ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ - ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΤΟ ΠΡΟΣΥΠΟΓΡΑΨΟΥΜΕ. ΔΙΝΟΥΜΕ ΜΑΧΕΣ ΓΙΑ ΑΥΤΑ

Θ. ΠΑΡΑΣΕΚΥΟΠΟΥΛΟΣ - epohi gr

Δημοκρατία και διαφάνεια στην τοπική αυτοδιοίκηση

Στο τελευταίο συνέδριο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ) υπήρξε έντονη συζήτηση για το σύστημα των αυτοδιοικητικών εκλογών. Στη θέση που είχε διατυπώσει ήδη στο συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών, Κώστας Πουλάκης, απάντησε από το βήμα του συνεδρίου της ΕΝΠΕ ο πρόεδρός της, Κώστας Αγοραστός, περιφερειάρχης Θεσσαλίας. «Πιστεύω», είπε, «δεν υπάρχει άνθρωπος που να έχει κληθεί ν’ ασκήσει διοίκηση στην περιφέρεια ή στο δήμο που να μην αντιληφθεί πού οδηγεί αυτό. Οδηγεί πού; Στην ακυβερνησία». Το επιχείρημα είναι γνωστό και έχει προβληθεί κατά κόρον, κυρίως από τη Νέα Δημοκρατία, στην πρόσφατη συζήτηση για το σύστημα των εθνικών εκλογών. Είναι εύκολο να αντικρουστεί με το παράδειγμα των περισσότερων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στα οποία ισχύει η απλή αναλογική σε όλα τα αιρετά όργανα του κράτους, χωρίς να υπάρχει ένδειξη «ακυβερνησίας». Τόσο στην Ιταλία όσο και στην Ισπανία (αλλά και στην Ελλάδα), αντίθετα, η ενίσχυση των μεγαλύτερων κομμάτων δια του εκλογικού συστήματος σε όλα τα επίπεδα ενίσχυσε, επίσης σε όλα τα επίπεδα, τη διαφθορά, τη διαπλοκή και την κάλπικη πόλωση των αστικών πολιτικών δυνάμεων.

Είναι γνωστό ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν εξ αρχής, όπως άλλωστε σύμπασα η Αριστερά, υπέρ της απλής αναλογικής τόσο στις εθνικές όσο και στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Στην πολιτική απόφαση που ενέκρινε το 2ο συνέδριο του κόμματος αναφέρεται σχετικά: «Η αναλογική εκπροσώπηση πρέπει να επεκταθεί και να ισχύσει σε όλα τα αιρετά όργανα της πολιτείας κάθε επιπέδου, όπως είναι τα δύο επίπεδα της αυτοδιοίκησης». Αυτό είναι καθαρή παραγγελία προς την κυβέρνηση και τα αυτοδιοικητικά στελέχη του κόμματος, πολύ περισσότερο που σε όλη τη διάρκεια του συνεδρίου, στις ομιλίες των συνέδρων και στη διαδικασία τροπολογιών, δεν διατυπώθηκε ενάντια γνώμη.

Συχνά στο παρελθόν είχε επικριθεί η Αριστερά ότι η θέση της υπέρ της απλής αναλογικής ήταν απλώς και μόνο η επιθυμία μικρών κομμάτων να έχουν μεγαλύτερη εκπροσώπηση και δύναμη στα αιρετά όργανα της πολιτείας. Ωστόσο, στο συνέδριο της ΚΕΔΕ ο Κώστας Πουλάκης εκ μέρους της κυβέρνησης είχε δηλώσει πως: «Θεωρούμε ότι η αναλογική συγκρότηση των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων είναι υπερώριμο βήμα και θα αποτελέσει το θεσμικό πλαίσιο για τη διαμόρφωση κουλτούρας συνεργασιών και συναινέσεων. Πρόκειται για μία μεγάλη αλλαγή που ήδη προχωρά σε επίπεδο κεντρικού πολιτικού συστήματος και δεν επιτρέπεται σε αυτό ειδικά το θέμα η αυτοδιοίκηση να γίνει ουραγός των κοινωνικών εξελίξεων». Αυτή η θέση του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία έχει τις ρίζες της στις επεξεργασίες του ΚΚΕ Εσωτερικού, διαφέρει ριζικά από την αμυντική υποστήριξη της απλής αναλογικής από μικρά κόμματα εν γένει, αλλά και από την επιχειρηματολογία του ΚΚΕ για την απλή αναλογική που λέει (το είπε περίπου κατά λέξη ο Δημήτρης Κουτσούμπας) ότι δεν θέλει πολιτική σταθερότητα, διότι η αστάθεια ευνοεί «τον λαό» – ότι μπορεί να παραγάγει τέρατα δεν είναι ικανό να το σκεφτεί το ΚΚΕ.

Επικίνδυνο ηγετο-κεντρικό σύστημα

Στο πεδίο της τοπικής αυτοδιοίκησης, είναι αλήθεια ότι η αλλαγή του εκλογικού νόμου θα φέρει τα πάνω κάτω. Κι αυτό διότι πρόκειται για ένα ρολαρισμένο σύστημα διοίκησης, στο οποίο ο εκάστοτε δήμαρχος ή περιφερειάρχης, με τη θηριώδη πλειοψηφία των 3/5, που του δίνει ο ισχύων εκλογικός νόμος, αλλά και με τις αρμοδιότητες που του δίνει η ηγετο-κεντρική αντίληψη που διαπερνά τα σύγχρονα πολιτικά συστήματα, μπορεί κυριολεκτικά να λύνει και να δένει, να οικοδομεί προσωπικές σχέσεις και συμμαχίες και να αναπαράγει τη θέση του ή τη θέση της παράταξής του. Έτσι λοιπόν, η τύχη του δήμου ή της περιφέρειας εξαρτάται σε υπερβολικά μεγάλο βαθμό από το αν ο δήμαρχος και ο περιφερειάρχης είναι έντιμοι, ικανοί, καπάτσοι, διορατικοί κ.ο.κ και πολύ λιγότερο από τις πολιτικές δυνάμεις και τη βούληση των δημοτών ή των πολιτών. Αυτό το ρολαρισμένο σύστημα εξηγεί και την αξιοθαύμαστη σταθερότητα των συσχετισμών στην τοπική αυτοδιοίκηση, όπου, ας πούμε το ΠΑΣΟΚ, παρά την καταβαράθρωσή του στην κεντρική πολιτική σκηνή, διατηρεί πολύ ισχυρές δυνάμεις.

Αυτή η προοπτική του «τα πάνω κάτω» εξηγεί και τη διστακτικότητα πολλών αριστερών αυτοδιοικητικών απέναντι στο εκλογικό σύστημα που υποστήριξαν στο παρελθόν, δηλαδή την απλή αναλογική. Έχω πάρει στον πρώτο γύρο 18%, σου λέει ο αριστερός δήμαρχος. Κέρδισα στον δεύτερο και έχω 60% του δημοτικού συμβουλίου. Αν ίσχυε η απλή αναλογική και παρά ταύτα εκλεγόμουν δήμαρχος, είτε απευθείας είτε με την ανάπτυξη συμμαχιών στο δημοτικό συμβούλιο, δεν θα μπορούσα να εφαρμόσω την πολιτική μου. Αυτό είναι μόνο εν μέρει αλήθεια, αλλά και στο βαθμό που είναι αλήθεια, δεν είναι κακό. Με την ανάδειξη του δημοτικού ή του περιφερειακού συμβουλίου με απλή αναλογική, δηλαδή εάν δεν υπάρχει παράταξη με απόλυτη πλειοψηφία, θα χρειαστεί η δημοτική ή η περιφερειακή αρχή ή οι παρατάξεις να συνεννοούνται και να καταλήγουν σε συναινετικές λύσεις. Και μάλιστα σε πολύ μεγαλύτερη έκταση απ’ όσο χρειάζεται σήμερα για την προεκλογική συγκρότηση μιας παράταξης.

Πιθανότατα θα αναδειχθούν δημοτικοί και περιφερειακοί σύμβουλοι που θα εκπροσωπούν μικρές πολιτικές δυνάμεις, αλλά και πρωτοβουλίες πολιτών, η γνώμη και τα αιτήματα των οποίων μέχρι σήμερα ακούγονται εκτός δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου ή, κι αν ακούγονται μέσα, δεν έχουν βαρύτητα. Εάν αυτές οι γνώμες και αυτά τα αιτήματα χρειάζεται να ληφθούν υπόψη όχι μόνο προεκλογικά, προκειμένου να κερδίσει η μία ή άλλη παράταξη λίγες ψήφους παραπάνω, αλλά και για την ανάδειξη των αντιδημάρχων, για την έγκριση του προϋπολογισμού κ.ο.κ., η δημοτική και η περιφερειακή πολιτική θα μπορούν να εμπλουτισθούν πραγματικά. Θα μου πεις: μα, αυτό θα είναι ένα διαρκές παζάρι. Όλες οι διαδικασίες εύρεσης κοινών τόπων και συνθέσεων έχουν κάτι από παζάρι. Σάμπως τώρα η προεκλογική συγκρότηση δημοτικών και περιφερειακών ψηφοδελτίων δεν έχει κάτι από παζάρι και μάλιστα κρυφό;

Η διαφορά είναι ότι σε ένα σώμα στο οποίο κατά κανόνα δεν θα υπάρχει απόλυτη πλειοψηφία, αυτές οι διαδικασίες μπορούν να είναι δημόσιες και, στο μέτρο που οι γνώμες και τα αιτήματα είναι πολιτικά, η δημόσια προβολή τους από εκλεγμένους δημοτικούς ή περιφερειακούς συμβούλους θα επιδιώκεται. Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει και ιδιοτελείς απαιτήσεις. Αλλά ποιος είπε ότι τα εκλογικά συστήματα πλάθουν αγγελικές ή διαβολικές κοινωνίες;

Ανάδειξη του δημόσιου διαλόγου

Η αναλογική εκπροσώπηση των δημοτικών και περιφερειακών παρατάξεων στα συμβούλια, μειώνει την ισχύ του δημάρχου και του περιφερειάρχη, αλλά απαιτεί μια διαφορετική ικανότητα: οι επικεφαλής των δήμων και των περιφερειών θα χρειάζεται να μπορούν να συνθέτουν και να ενώνουν μέσα στο δημόσιο διάλογο –να είναι δηλαδή αληθινοί ηγέτες. Η μείωση τη διοικητικής ισχύος και η απαίτηση πολιτικών ικανοτήτων θα μεταφέρουν ένα μέρος των σημερινών αρμοδιοτήτων από τους αιρετούς στη διοίκηση. Με άλλα λόγια, ο δήμαρχος και ο περιφερειάρχης θα κρίνονται και από το κατά πόσο θα μπορούν να οργανώσουν τις υπηρεσίες τους κατά τέτοιον τρόπο που οι μονάδες της αυτοδιοίκησης να λειτουργούν με σχετική αυτονομία και ανεξαρτησία, να μην είναι δηλαδή αναγκασμένες να κάνουν τα χατίρια του αιρετού προϊσταμένου τους.

Στην ομιλία του κ. Αγοραστού στο συνέδριο της ΕΝΠΕ, αλλά και στην απόφαση του συνεδρίου, διατυπώνεται το αίτημα να «μετεξελιχθεί η περιφερειακή αυτοδιοίκηση σε περιφερειακή διακυβέρνηση, να αποκτήσει δηλαδή κανονιστική αυτονομία, ήτοι την αρμοδιότητα να θεσπίζει κανόνες δικαίου για θέματα του τομέα ευθύνης της». Αυτό σημαίνει να μπορούν τα περιφερειακά συμβούλια να νομοθετούν για ζητήματα της περιφερείας τους. Βέβαια, για να υπάρξει τέτοια εξέλιξη, χρειάζεται αλλαγή του Συντάγματος, γιατί πώς αλλιώς θα μεταφερθούν αρμοδιότητες της Βουλής σε άλλα όργανα και να μεταβληθεί η μορφή της Ελληνικής Δημοκρατίας σε, έστω και περιορισμένα ομοσπονδιακή; Ανεξάρτητα από την ουσία της πρότασης –και η δική μου γνώμη είναι αρνητική–, η ίδια η πρόταση αντιφάσκει με την αντίρρηση του κ. Αγοραστού για την απλή αναλογική. Κι αυτό, γιατί τέτοιου είδους αρμοδιότητες απαιτούν αντιπροσωπευτικά όργανα, παρόμοια με τα κοινοβούλια. Ο συνδυασμός, όμως, πολιτικών αρμοδιοτήτων με τον «περιφερειάρχη-αφέντη», τον οποίο ο εκλογικός νόμος εφοδιάζει με θηριώδη πλειοψηφία τριών πέμπτων, οδηγεί σε δικτατορία.


ΣΧΟΛΙΟ Α.Ν.:
Τι να σχολιάσω επί της ουσίας του άρθρου;;;
Αυτό είναι ΑΡΙΣΤΕΡΑ! 
Απόψεις, διάλογος, σύνθεση, συναίνεση, κοινή δράση.
Τα άλλα, τα ολοκληρωτικά, τα "εμείς έτσι θέλουμε" ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΜΑΣ!

Θα σχολιάσω όμως ότι έγινε ΑΝΤΙΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ο Συμεών για την αριστερά. "¨Ερχεται - σου λέει ο αρθρογράφος -  με 18% και μας λέει ότι πρέπει να εφαρμόσει την πολιτική του χωρίς συναίνεση.