Μερικά συμπεράσματα από τη σύγκρουση για την Ε.Ρ.Τ. και μια πρόταση

                             

                                                                                  

 

 

                                        του Βασίλη Ασημακόπουλου[1]

« 21. Να θεσμοθετήσουμε κανόνες δημοκρατικής ρύθμισης και κοινωνικού ελέγχου στα Μ.Μ.Ε., ιδιαίτερα στα ηλεκτρονικά που χρησιμοποιούν δημόσιες συχνότητες, ώστε, παράλληλα με την αναβάθμιση των δημόσιων Μ.Μ.Ε., να διαμορφωθεί ένα γνήσιο δημοκρατικό περιβάλλον στη δημόσια ζωή και να εξασφαλιστεί η έκφραση της κοινωνίας σε πολιτικό-ιδεολογικό-πολιτισμικό επίπεδο, χωρίς τη σημερινή επικυριαρχία μηχανισμών χειραγώγησης.

          Να εφαρμόσουμε κανόνες δεοντολογίας ώστε να πάψουν τα συγκεκριμένα ΜΜΕ να αποτελούν χώρο ανομίας και ασυδοσίας των συμφερόντων της διαπλοκής και μέσα μαζικής επιρροής της οικονομικής ολιγαρχίας. Παράλληλα να στηρίξουμε με κάθε τρόπο τη δημόσια τηλεόραση απαλλάσοντας την από κάθε κυβερνητικό παρεμβατισμό»

 Από τις θέσεις της Κ.Ε. για το 1^ο Συνέδριο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

            Η κυβέρνηση μετά την πανθομολογούμενη επικοινωνιακή φούσκα του success story, την επικείμενη λήψη νέων ισοδύναμων μέτρων λόγω της υστέρησης εσόδων, την απαίτηση από την τρόικα 2000 απολύσεων εντός του Ιουνίου και ενθαρυμμένη από τη μέχρι πριν 10 μέρες υποχώρηση της μαχητικότητας του αντιμνημονιακού μπλοκ, επιχείρησε το colpo grosso, την τυχοδιωκτική φυγή προς τα μπρος. Με μια πρωτίστως δεξιά παραταξιακή λογική. Αποδεχόμενη το ενδεχόμενο του εκλογικού ατυχήματος, αναλογιζόμενη πιθανόν τα νέα βάρβαρα μέτρα που θα υποχρεωθεί να λάβει λόγω του μνημονιακού προγράμματος (κλείσιμο νοσοκομείων, σχολείων, πανεπιστημίων και περαιτέρω συρρίκνωση συντάξεων). H σαμαρική κλίκα της κυβέρνησης, πιστή στη στρατηγική της έντασης, της πρόκλησης και του κοινωνικού αυτοματισμού, με ξεκάθαρο σχεδιασμό όπως και στην περίπτωση των καθηγητών, εξαπέλυσε την επίθεση σε βάρος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης με στόχο τον αφανισμό της και το πέταγμα στο δρόμο 2.500 εργαζομένων. Όπως ρητώς αποτυπώνεται στην Κ.Υ.Α. αριθ. οικ. 02/11-6-2013 (ΦΕΚ Β΄ 1414/11-06-2013) περί κατάργησης της δημόσιας επιχείρησης «Ελληνική Ραδιοφωνία-Τηλεόραση, Ανώνυμη Εταιρεία (ΕΡΤ-Α.Ε.)

Η πολιτική της συνοδεύτηκε με τα γνωστά και ασύστολα ψεύδη σε βάρος των εργαζομένων της ΕΡΤ, αποσιωπώντας με ταχυδακτυλουργικό τρόπο τις προφανείς ευθύνες των κομμάτων εξουσίας των τελευταίων δεκαετιών που σήμερα συγκυβερνούν - και χρησιμοποιούσαν το δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα ως τσιφλίκι τους - και βεβαίως με την αγαστή υποστήριξη των ιδιωτικών Μ.Μ.Ε. Η τέχνη της μετωνυμίας, ακύρωσης και αντιστροφής της σημασίας των εννοιών. Διαφορετικά ειπωμένο ο Σαμαράς μεταρρυθμιστής ή μια Υ.ΕΝ.Ε.Δ. ως δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας. Με κριτήρια ΑΣΕΠ πάντοτε. Εκτιμούσε το σαμαρικό επιτελείο ότι η επικοινωνιακή στερεοτυπική αναπαραγωγή των απαξιωμένων χαρακτηριστικών της ΕΡΤ θα οδηγούσε σε παθητική συναίνεση στη διακοπή της λειτουργίας της. Αυτό που δεν υπολόγισε ήταν η σημασία της ΕΡΤ στο συλλογικό φαντασιακό ως σύμβολο εθνικής λαϊκής ενότητας και μνήμης. Η διεργασία αυτή σε συνδυασμό με τον κυβερνητικό δικτατορικού τύπου αυταρχισμό της μαυρίλας στους τηλεοπτικούς δέκτες και την εντεινόμενη διαδικασία φτωχοποίησης, πυροδότησε πρωτοφανείς κατά τον τελευταίο χρόνο, αντικυβερνητικές από τα κάτω κινητοποιήσεις και ένα κύμα κοινωνικής αλληλεγγύης, που εκφράστηκε τόσο με την ενεργητική κινητοποίηση δημοσιογράφων, τεχνικών και οργανισμών από άλλες χώρες της Ε.Ε., την απεργία επαγγελματικών κλάδων και εργαζομένων στο χώρο των εγχώριων Μ.Μ.Ε., όσο και τη μαζική αυθόρμητη κινηματική λαϊκή υποστήριξη, που εδώ και 10 ημέρες έχει μετατρέψει το ραδιομέγαρο της Αγ. Παρασκευής και τις περιφερειακές Ε.ΡΑ. σε πολύμορφα κέντρα οργάνωσης της αντιμνημονιακής πάλης, ανάλογα με το κίνημα των πλατειών πριν από δύο χρόνια, με πιο βαθιά ταξικά χαρακτηριστικά.

Η ένταση και μαζικοποίηση της πάλης ενάντια στο κλείσιμο της ΕΡΤ, που συμπύκνωσε σ’ αυτή τη συγκυρία τον αντιμνημονιακό αγώνα, προκάλεσε όξυνση των ενδοκυβερνητικών αντιθέσεων. Η από 17/6 προσωρινή διαταγή του ΣτΕ αποτυπώνει το πλαίσιο του ενδοκυβερνητικού συμβιβασμού με κυριαρχία της σαμαρικής κλίκας, υπό την εκπεφρασμένη θέση των επικυρίαρχων για αποφυγή –όσο είναι δυνατόν - των εκλογών. Στα πλαίσια αυτά τα κόμματα της ψευδώνυμης κεντροαριστεράς εκκωφαντικά σιώπησαν στο ζήτημα της τροπολογίας του Κ.Κ.Ε. για την ΕΡΤ. Χωρίς να σταματήσουν να ταλαντεύονται, επιχειρώντας να εκμαιεύσουν συμμετοχή σε επόμενο κυβερνητικό σχήμα. Ματαιοπονούν.

Ο αγώνας της ΕΡΤ, υποδηλώνει τη σημασία της λειτουργίας της ως δημόσιου αγαθού και όχι ως κυβερνητικού παραμάγαζου που ήταν μέχρι τις 11 Ιουνίου, αλλά και τις δυνατότητες που ανοίγει μια αυτοδιαχειριστική προοπτική. Γι’ αυτό και η οργανωμένη αντίδραση των κεφαλαιοκρατών εναντίον της, όπως εκδηλώθηκε με την κατάφορη παρέμβαση της Digea σε βάρος της ΕΡΤ επεμβαίνοντας στο σήμα του 902, με τα απεργοσπαστικά κυριακάτικα φύλλα που εκδόθηκαν υπό την προστασία των ΜΑΤ και τις απεργοσπαστικές ειδησεογραφικές εκπομπές ιδιωτικών καναλιών στις 16/6, επιχειρώντας να επανενώσουν το μνημονιακό μπλοκ στο κυβερνητικό επίπεδο. Η de facto λειτουργία της ΕΡΤ τις τελευταίες ημέρες ως υβριδικός φορέας αυτοδιαχείρισης των εργαζομένων σε συνδυασμό με το σπάσιμο της ιεραρχικής καθετοποιημένης σχέσης Μ.Μ.Ε.-πολιτών και της αξιοποίησης της δυνατότητας οριζόντιας διασύνδεσης που παρείχαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, της αναπαραγωγής των εκπομπών της ΕΡΤ από διαδικτυακές ιστοσελίδες και την απουσία δελτίων και εκπομπών των ιδιωτικών καναλιών για τέσσερις ημέρες λόγω των απεργιών του κλάδου, αποτέλεσε μια άνοιξη δημοκρατίας και πλουραλισμού της ενημέρωσης, καθώς και απελευθέρωσης των πολιτών από τους μνημονιοφύλακες. Πέραν όλων των άλλων το πολιτικό αποτέλεσμα ήταν να στερήσει από τη σαμαρική κλίκα το βασικό της προπαγανδιστικό όπλο. Τη συντριπτική υπεροπλία στο χώρο των Μ.Μ.Ε. Για λίγες ημέρες μόνον. Από τις 16/6 έχει επανεκκινήσει η προσπάθεια επανελέγχου των πολιτών και επιβολής της μνημονιακής νομιμοφροσύνης.

Το εγχείρημα της ελεύθερης αυτοδιαχειριζόμενης δημοκρατικής από 11/6 ΕΡΤ, με όλες τις αντιφάσεις του όπως αποτυπώθηκε πολλές φορές στη διάσταση μεταξύ του εκφωνούμενου λόγου από τη δημόσια τηλεοπτική συχνότητα και των διαθέσεων των κινητοποιούμενων και αλληλέγγυων πολιτών στο ραδιομέγαρο, πρέπει να μας οδηγήσει σε ορισμένα συμπεράσματα που να παράξουν αντίστοιχα πολιτικά αποτελέσματα, εν όψει μάλιστα του 1ου συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ.  

Η εμπειρία της από 11/6 αυτοδιαχειριζόμενης ΕΡΤ αποτελεί τον ουσιαστικό οδηγό για τον τρόπο λειτουργίας ενός δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού μέσου στην υπηρεσία του λαού από μια κυβέρνηση της αριστεράς.

Βασικός εγχώριος αντίπαλος των κυριαρχούμενων κοινωνικών τάξεων είναι τα ιδιωτικά Μ.Μ.Ε. Ήδη από τη δεκαετία του ’60[2]. Από την περίοδο 1989-1990 τα ιδιωτικά Μ.Μ.Ε. μαζί με το τραπεζικό κεφάλαιο και το κράτος συγκρότησαν την κυρίαρχη δομή εξουσίας στη χώρα. Οι ηγετικές γραφειοκρατικές πολιτικές τάξεις των κυρίαρχων κομμάτων αναπαράγονταν σε σχέση υφιστάμενη μέσα από αυτή τη δομή. Εντός του οργανικού αυτού τριγώνου συγκροτήθηκε η κατά Νίκο Πουλαντζά εστία ενιαίου κόμματος, που εσωτερίκευσε τις σχέσεις εξάρτησης του εθνικού κοινωνικού σχηματισμού από την Ε.Ε. Τα ιδιωτικά Μ.Μ.Ε. ήταν οι προπαγανδιστές αυτής της διαδρομής και ο βασικός μοχλός αλλαγής του συσχετισμού δυνάμεων σε βάρος των κυριαρχούμενων τάξεων. Η λειτουργία αυτή διογκώθηκε, χωρίς να τηρούνται ούτε κάποια στοιχειώδη προσχήματα, κατά την τριετή μνημονιακή περίοδο. Τα ιδιωτικά κανάλια δεν είναι ουδέτερο πεδίο. Δεν συμβάλλουν ούτε στη δημοκρατία, ούτε στον πλουραλισμό, ούτε στην ενίσχυση της δημόσιας σφαίρας. Αποτελούν το μοχλό του μονοπωλίου της κεφαλαιοκρατίας στα Μ.Μ.Ε. Είναι εχθροί του λαϊκού αντιμνημονιακού μπλοκ και αντίπαλοί μας και ως τέτοιοι πρέπει να αντιμετωπίζονται από το κόμμα μας σήμερα, από μια κυβέρνηση της αριστεράς αύριο. Στα πλαίσια αυτά πιστεύουμε ότι τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, ειδικά στη συγκυρία αυτή πρέπει να μην εμφανίζονται στις τηλεοπτικές εκπομπές των ιδιωτικών καναλιών. Να δώσουμε ένα έμπρακτο παράδειγμα, σχηματοποιώντας με τρόπο απτό την αντίθεσή μας. Επιπλέον πιστεύουμε ότι μια τέτοια κίνηση θα ενισχύσει τη φωνή του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και δεν θα την αδυνατίσει. Θα της δώσει ακόμα μεγαλύτερη αξιοπιστία απέναντι σ’ εκείνους που αγωνίζεται να εκπροσωπήσει. Θα συμβάλλει περαιτέρω στην ήδη διάχυτη κοινωνική απονομιμοποίηση των ιδιωτικών καναλιών. Να το πούμε διαφορετικά. Κερδίζουμε και δεν χάνουμε από τη μη παρουσία μας στην ‘Ανατροπή’ του Πρετεντέρη.

Η συνειδητοποίηση της κεντρικότητας του ρόλου των ιδιωτικών-τηλεοπτικών Μ.Μ.Ε. στη νεοφιλελεύθερη ηγεμονία, όπως συγκεκριμένα διαμορφώθηκε στη χώρα την τελευταία 20ετία, είναι ο ένας λόγος που προτείναμε στους προγραμματικούς στόχους στο κείμενο των θέσεων της Κ.Ε. για το 1ο συνέδριο τον 21ο στόχο που εισαγωγικά αναγράφεται στο παρόν κείμενο και έγινε ομοφώνως αποδεκτός από την επιτροπή θέσεων, με μια ελαφρά παραλλαγή στη διατύπωση. Υπάρχει όμως και ένας άλλος λόγος. Προερχόμενοι από το ΠΑΣΟΚ, μελετώντας[3], αλλά και έχοντας βιωματική σχέση με τη διαδικασία της πάλης στο εσωτερικό του και την εξέλιξή του, εκτιμούμε ότι δύο ήταν οι διαδικασίες που τροποποίησαν τη θεσμική υλικότητα της οργάνωσης του, δημιουργώντας τη βάση για την ακύρωσή του ως κίνημα σοσιαλιστικής αλλαγής ή κόμμα αυτόνομο από άλλες εξουσίες θεσμό. Η μια διαδικασία ήταν εκείνη της κρατικοποίησής του και αφορά ήδη τη δεκαετία του ’80[4]. Η άλλη ήταν εκείνη της τηλεκρατίας, της τηλεοπτικής κοοπτάτσιας της συλλογικής ηγεσίας, του αφόρητου παραγοντισμού των κεντρικών στελεχών του και αφορά τη δεκαετία του ’90[5]. Για την πάλη ενάντια στην κρατικοποίηση του κόμματος που είναι αντικειμενική τάση στο σύγχρονο καπιταλιστικό κράτος[6], έχουμε προτείνει μια προσθήκη στην πρόταση καταστατικού στο κεφάλαιο 5Δ, σχέσεις ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ με το κράτος και την κυβέρνηση, σημ. 5 περί μη υπέρβασης του 50% των μελών του κάθε οργάνου του κόμματος από στελέχη που κατέχουν αμειβόμενη κυβερνητική θέση ή αξίωμα. Δεν θα επεκταθούμε τώρα σ’ αυτό.

Ο εγκλωβισμός στην τηλεοπτική διαλεκτική της πραγματικότητας, οδηγεί στη μετριοπάθεια του πολιτικού λόγου, αναπαράγει ιεραρχικές σχέσεις στο εσωτερικό του κόμματος, ωθεί στον παραγοντισμό και τελικά στο συστημικό έλεγχο ενός ριζοσπαστικού κόμματος. Ο δρόμος ο δικός μας είναι των πλατειών, της 28ης Οκτωβρίου, των Σκουριών, της Αγίας Παρασκευής, του κινήματος, η εμπλοκή και ένταξη νέων κοινωνικών και πολιτικών αγωνιστών, του ανωνυμάτου και όχι η δημιουργία παραδοσιακού τύπου επαγγελματιών της πολιτικής. Η διαδικασία της μετατροπής του ιδιώτη σε πολίτη οδηγεί στην ανατροπή της λογικής της ανάθεσης. Εκεί κρίνεται ο ρόλος και τα χαρακτηριστικά ενός πολιτικού κόμματος ως μέσου για τη μετάβαση από την αστική στη σοσιαλιστική πολιτική πράξη του 21ου αιώνα.         

---

[1] Μέλος Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και Σ.Ε. Νέου Αγωνιστή-Δίκτυο Αριστερών Σοσιαλιστών. Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα  Αυγή, 22/6/2013.

[2] Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ρητώς κατονόμαζε τον εκδότη Λαμπράκη και το συγκρότημα τύπου που διέθετε, ως βασικό αντίπαλο και εκφραστή των δυνάμεων του κατεστημένου εντός της Ένωσης Κέντρου την περίοδο 1965-1967, βλ. Παπανδρέου Α.,  Η δημοκρατία στο απόσπασμα, εκδ. Α.Α. Λιβάνη, 2006, τ. Α΄, σελ. 304-305

[3] Βλ. Έξοδος. Στο δρόμο για τη λαϊκή μεταπολίτευση, συλλογική έκδοση Νέου Αγωνιστή, εκδ. Στοχαστής 2012

[4] Καργόπουλος Ν., Αντιεισήγηση 10^η Σύνοδος Κ.Ε. ΠΑΣΟΚ, 7^ος/1983, εκδ. ΑΣΚΕ, 2005  

[5] Χαραλαμπίδης Μ., Ιδέες, αρχές και γραφειοκρατία. ΠΑΣΟΚ 1974-1998, εκδ. Γόρδιος 1998.

[6] Agnoli J., Ο μετασχηματισμός της δημοκρατίας, εκδ. Επίκουρος 1972, Φεραγιόλι Λ., Αυταρχική δημοκρατία και κρίση της πολιτικής, εκδ. Στοχαστής, 1985